مهریه چست؟
زوجین می‌توانند با توافق خود، مالی یا انجام کاری را به‌عنوان مهریه در هنگام حضور دفتر ازدواج در نظر بگیرند. هم‌چنین زوجین می‌توانند اختیار تعیین مهریه را به شخص ثالثی واگذار نمایند. در مواردی نیز قانون زن را طبق شرایطی ازجمله (عرف و عادت و با توجه به وضع زن ازنظر زیبایی، سن تحصیلات، شرایط زندگی در خانه پدری و موقعیت خانوادگی و اجتماعی قبل از ازدواج او مستحق دریافت مهریه می‌داند که این مورد را مهرالمثل می‌گویند.
همان‌طور که می‌دانید، مهریه به سه نوع (مهر المسمی، مهرالمثل، مهرالمتعه) تقسیم می‌شود. مورد اول که با توافق طرفین تعیین می‌شود، مهرالمسمی است. مهر المتعه نیز مهری است که هنگام عقد ذکر نشده باشد و با توجه به شرایط نکاح و رابطه زناشویی تعیین می‌شود.
گزینه سوم که گزینه مدنظر ما در این مقاله است، مهرالمثل و شرایط تعیین آن است. طبق قانون زمانی که مهریه‌ای طبق یک قرارداد تعیین نشده باشد، قانون می‌تواند طبق شرایط معینی مهریه‌ای را با عنوان مهرالمثل برای زن تعیین کند.
مهرالمثل چیست؟
گاهی اوقات ممکن است در زمان عقد دائم زوجین مهریه و میزان آن را تعیین نکرده باشند. البته این امر سبب نمی‌شود که زن حق مطالبه و دریافت مهریه را ندارد. طبق قانون، پس از برقراری اولین رابطه زناشویی میان زوجین، زن حق دریافت مهرالمثل را طبق شرایط خاصی خواهد داشت. بر این اساس قانون طبق شرایط فردی، اجتماعی و خانوادگی زن، میزان مهرالمثل را تعیین خواهد کرد.
معمولاً مهرالمثل زمانی مطرح می‌شود که مهریه‌ای تعیین نشده باشد و مرد پس از رابطه زناشویی بخواهد همسر خود را طلاق بدهد. در این صورت است که طبق قانون زن مستحق دریافت مهریه خواهد بود.
شرایط تعیین مهرالمثل
همان‌طور که اشاره کردیم زمانی زن مستحق مهرالمثل می‌شود که هنگام عقد نکاح میزان و مقدار مهریه تعیین نشده و میان زوجین رابطه زناشویی برقرارشده باشد.
مهم‌ترین شرایط تعیین مهرالمثل برای زوجه عبارتند از:
- طبق ماده 1087 قانون مدنی، چنانچه در نکاح دائم، مهر ذکر نشده باشد و یا اینکه عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و زوجین می‌توانند بعد از عقد مهر را تعیین کنند. چنانچه قبل از تعیین مهریه میان زوجین رابطه زناشویی برقرار شود، زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود. طبق قانون زن در این شرایط می‌تواند برای دریافت مهرالمثل خود اقدام نماید.
- بر اساس قانون مدنی ماده 1100، درصورتی‌که مهرالمسمی مجهول باشد و یا مالیت نداشته باشد مهرالمثل به زن تعلق خواهد گرفت ولی چنانچه مهرالمسمی، ملک غیر در نظر گرفته‌شده باشد، زن مستحق دریافت مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب‌ملک اجازه دهد. پس یکی دیگر از موارد و شرایط تعیین مهرالمثل برای زوجه این است که توافق طرفین مجهول و باطل باشد. در همه این موارد باید رابطه زناشویی میان زوجین برقرارشده باشد، چراکه در غیره این صورت زن مستحق دریافت مهرالمثل نخواهد شد.
- طبق ماده 1099 قانون مدنی، زمانی که جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی محرز شود نسز زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. بنابراین زمانی که عقد نکاح باطل‌شده باشد و زن از آن بی‌اطلاع باشد، و رابطه زناشویی بین زن و مرد نیز شکل‌گرفته باشد، نیز زن می‌تواند تقاضای دریافت مهرالمثل نماید
- نکته آخر اینکه قانون برای اجرای مهرالمثل شرایطی را در نظر گرفته است که مهم‌ترین آن این است که رابطه زناشویی و نزدیکی میان زوجین شکل‌گرفته باشد. پس‌ازاینکه این مسئله توسط قانون محرز شد، طبق شرایط زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی زوجه (زن) مالی را به‌عنوان مهرالمثل برای او در نظر می‌گیرد که زوج (مرد) موظف است آن را به زوجه(زن) پرداخت نماید.
چکیده
در این مقاله به تعریف مهریه، انواع آن و مهرالمثل و شرایط تعیین آن پرداختیم. مهریه مالی است معین و دارای ارزش مالی، که زوج (مرد) موظف است طبق قانون و شرع به زوجه (زن) پرداخت نماید. در مواردی نیز قانون زن را طبق شرایطی ازجمله (عرف و عادت و با توجه به وضع زن ازنظر زیبایی، سن تحصیلات، شرایط زندگی در خانه پدری و موقعیت خانوادگی و اجتماعی قبل از ازدواج او مستحق دریافت مهریه می‌داند که این مورد را مهرالمثل می‌گویند. شرط اساسی واصلی مهرالمثل این است که میان زوجین رابطه زناشویی و نزدیکی صورت گرفته‌شده باشد.
