اگر دید خود را نسبت به مهریه تغییر دهیم متوجه خواهیم شد که مهریه چندان هم در ثبات و پایداری زندگی مشترک و خوشبختی تأثیرگذار نخواهد بود. درست است که امروزه این قانون و بهاصطلاح حق (زوجه)، به یک ابزار تجملاتی تبدیلشده است، اما تعیین مهریههای نامتعارف و غیرعادلانه هم بنیان خانوادهها را نشانه رفته است.
از دیدگاه اسلام مهریه یک هدیه و بخششی است از طرف مرد که به هنگام عقد و نکاح میبایست به زن ببخشد. معمولاً طبق عرف جامعه زن تا زمانی که باکمال رضایت و خوشبختی در کنار مرد زندگی میکند، درخواست مطالبه مهریه نخواهد کرد.
اما زمانی که زندگی دچار چالش و اختلافاتی شود و بحث جدایی و طلاق بین زوجین به وجود آید، مطالبه مهریه به یکی از درخواستهای اصلی و قانونی زن تبدیل میشود.
مهریه چیست؟
مهریه زوجه حقی است قانونی و مسلم که بهمحض جاری شدن خطبه عقد موقت و یا دائم، زوج مکلف به پرداخت آن خواهد بود. این حق قانونی و طبیعی زن است که هرزمانی که خواست مهریه خود را بهعنوان عندالمطالبه از همسرش بگیرد. این حق قابلبخشش خواهد بود. چنانچه زن بهصورت قانونی مهریه خود را ببخشد، این حق از او سلب خواهد شد.
آیا مهریه سبب تضمین زندگی خانوادگی و زناشویی خواهد شد؟
امروزه با تصور نادرست این موضوع که مهریه تضمین زندگی است، مهریههای نامتعارف و سنگین باب شده است. معمولاً تا قبل از دهه 70 مهریه را بهصورت وجه نقد رایج مملکتی تعیین میکردند. اما در حال حاضر با دگرگونی اقتصادی و شرایط زندگی، بهتدریج سکه و طلا بهعنوان مهریه زن، جای پول ملی را گرفت.
این جایگزینی بهگونهای نامتعارف و ناعادلانه در جامعه رواج یافته که زندگی خانوادگی را به یک تجارت مبدل کرده است. مهریههای سنگین سالهای اخیر به یک امر رقابتی و شایدم یک رسم و رسوم تبدیلشده که سبب تزلزل بنیان خانوادهها شده است.
آنچه امروزه سبب شده تا مهریه کارکرد تضمینی به خود بگیرد، مهریههای سنگین در کنار حق عندالمطالبه بودن آن است. عبارتی که ضربالمثل قدیمی «کی مهریه داده، کی گرفته» را بهصورت معکوس بیان میکند. تا جایی که ملاک بیشتر ازدواجهای امروزی منوط به قبول کردن میزان مهریه درخواستی زن از مرد است، و خانواده و ارزشهای آن در ردهبندی بعدی قرار میگیرد.
میزان مهریه قابل وصول چقدر است؟
در سالهای اخیر با رواج مهریههای سنگین و نامتعارف، قانونی وضع شد که بر اساس آن تنها برای 110 سکه میتوان اقدام کیفری انجام داد. چنانچه تعداد سکههای تعیینشده برای مهریه زن بیش از 110 عدد باشد، مابقی را میتواند تحت عنوان یک حق مطالبه کند. البته اگر زوج توان پرداخت مهریه قانونی و یا حق متعارف را نداشته باشد، و این امر برای قانون به اثبات برسد، مهریه قسطبندی خواهد شد.
این قانون در راستای کاهش زندانیانی است که به سبب نداشتن توان مالی لازم برای پرداخت مهریههای سنگین به زندان افتادهاند. زن میتواند تا 110 سکه را از همسرش مطالبه کند و درخواست حکم جلب نماید. بیش از این مقدار تعیینشده در صورتی قابل وصول است که مرد توان مالی پرداخت آن را داشته باشد.
چرا مهریههای نامتعارف رواج یافته است؟
مهمترین مسئله در رواج مهریههای نامتعارف را میتوان نابرابری حقوق زن و مرد دانست. زمانی که مرد طبق قانون و عرف میتوانست هر زمان که بخواهد زن خود را طلاق داده و یا ازدواج مجدد کند، این حس تبعیض و نابرابری و به دنبال آن این رویه غلط رواج یافت.
اگرچه مهریه یک دینی است که بر ذمهی مرد است، اما هنگام تعیین آن حد متعارف و شرایط مالی مرد را هم باید در نظر گرفت. امروزه بیشتر به مهریه و میزان آن بهعنوان یک حس برتر بینی و چشم و همچشمی نگاه میشود تا یک حق قانونی و متعارف. درحالیکه مهریه باید بهگونهای تعیین شود که مرد توان پرداخت آن را داشته باشد.
چکیده
مهریه و میزان آن به عوامل و شرایط زیادی بستگی دارد. این موضوع که بهعنوان حق قانونی و مسلم زن شناخته میشود، اگر درست و اصولی تعیین نشود، تزلزل بنیان و پایه زندگی خانوادهها را به دنبال خواهد داشت. در کشور ما نیز در سالهای اخیر مهریههای نامتعارف زیان جبرانناپذیری به بنیان خانوادهها وارد آورده که به کار بستن راهکارهای مهم و حیاتی برای حل این مسئله را میطلبد.
خانواده مهمترین رکن یک جامعه است که برای حفظ ارزش و قداست آن میبایست اقدامات جدی و عملی صورت گیرد. اقداماتی فرهنگی و آموزشی که باید بهصورت بلندمدت باهدف تقویت بنیان خانواده و خانواده مداری اجرایی شوند. هنگام عقد نکاح در دفتر ازدواج و محضر عقد نکات مهم تعیین مهریه را مد نظر قرار دهید.
