اگر به اطراف خود با دقت نگاه کنید در هر جایی نشانه ای از وجود انواع چسب ها می بینیم. مثلا به کتاب های خو نگاه بیندازید، در اتصال صفحات و جلد کتاب ها یقیناً از چسب استفاده شده و یا به پایه های جلو میزی تان دقت کنید، می بینید برای اتصال پایه ها به میز هم چسب به کار رفته. در اطراف خود می بینید که این ماده که چندان در طول روز با آن ارتباط نداریم اما در زندگی و ساختمان هستی مان و در کل جهان اطراف ما نقش اساسی را بازی می‌کند و موجب تحول و دگرگونی بزرگی در حوزه صنعت و صنایع های مختلفی همچون کفش سازی، ساختمان سازی، ساخت وسایل هوشمند، اتصال انواع قطعات به یکدیگر از هر جنسی، کابینت سازی، کشتی سازی، هواپیما سازی، یخچال سازی و... شده است.
همان طور که می بینید اگر بخواهیم از صنایعی که چسب در آن ها کاربرد دارد حرف بزنیم زمان بسیار طولانی نیاز داریم، چون هر صنعتی در خور نیاز خود به انواع مختلف و متفاوتی از چسب ها گره خورده است و آنها را مورد استفاده قرار می دهد. در این مقاله قصد داریم به بررسی و شرح انواع چسب های صنعتی و کاربرد و مزایای آن ها بپردازیم.
چسب چیست؟
به ماده‌ای که موجب اتصال بین دو سطح میشود و ماده ای غیر فلزی می باشد چسب گفته میشود. در فرهنگ لغت دهخدا نیز از چسب به عنوان ماده ای چسبناک و اتصال دهنده سطوح یاد شده است. امروزه یکی از کاربردی ترین صنایع در جهان را می توان صنایع چسب سازی دانست که در سطح جهان ۷۵۰ شرکت معتبر در حوزه ساخت و عرضه انواع چسب ها با هم در حال رقابت هستند و از کل این ۷۵۰ شرکت ۵۰ درصد کل بازار در دست تنها ۵۰ شرکت بزرگ و برجسته ی چسب سازی می باشد. طبق رتبه بندی که هر ساله توسط نشریه آمریکایی Coating world برای انتخاب شرکت های برتر تولید کننده چسب، رنگ و رزین بر اساس درآمد بالای ۱۰۰ میلیون دلار فروش سالیانه انجام می شود، ۸۴ شرکت برتر در این رتبه بندی قرار گرفته اند که متاسفانه از کشور ما، ایران نماینده ای در این لیست حضور ندارد.
قدمت این ماده کارآمد و ارزشمند را می توان به ۶ هزار سال پیش نسبت داد و زمان پیدایشش را بر اساس مدارک به دست آمده به چهار هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح دانست. بر اساس شواهد به دست آمده در پژوهش های باستان‌شناسی از چسب بر روی سفال های شکسته ای که از گورهای باستانی به دست آمده اند استفاده شده، در واقع چسب استفاده شده در این سفال های شکسته چسبی گیاهی بوده که از صمغ چسبناک درخت صمغ به دست می آمده. از دیگر شواهد باستانی استفاده از ماده چسبناک میتوان به مجسمه هایی که از تمدن بابل در حوزه بین النهرین کشف شده اند اشاره نمود که چشم های این مجسمه ها به وسیله چسبی قیر مانند به مجسمه ها متصل شده و بسیاری از شواهد دیگر استفاده از چسب در دوران باستان که در این مقاله نمی گنجد.
مواد تشکیل دهنده چسب ها:
در ابتدایی ترین حالت ممکن می توان مواد تشکیل دهنده چسب ها را دو ماده دانست. یک ماده در آب و یک ماده دیگری که حلال آلی محسوب می شود. اما با روی کار آمدن فرمولاسیون های جدید مواد تشکیل دهنده چسب ها نیز دستخوش تغییراتی قرار گرفت و مواد تشکیل دهنده آن برحسب نوع چسب اضافه شد. برخی از اجزای تشکیل دهنده چسب ها را می توان موارد زیر دانست:
- مواد پلیمری در چسب ها: مواد پلیمری Polymer به درشت مولکول هایی اطلاق میشود که از اتصال مونور های بسیار به هم و و به وجود آوردن زنجیره های طولانی شکل گرفته اند. در واقع پلیمر یک واژه یونانی است که از دو بخش پلی poly به معنای بزرگ و بسیار و دیگر بخش مر mer به معنای جز تشکیل شده است و در ترجمه این کلمه به این صورت معنا می شود: جسمی که از ترکیبات ذرات تشابه الترکیب و از تکرار واحد های ساختمانی یکنواخت ایجاد شده باشد.
- مواد پایدار کننده چسب ها در برابر تخریب: این مواد در واقع موادی هستند که برای جلوگیری نمودن از تخریب چسب بر اثر عواملی همچون اکسیژن و UV ها به آن افزوده می شود.
- مواد نرم کننده در چسب ها: این مواد به آن دسته از ترکیباتی اطلاق میشود که باعث افزایش قدرت انعطاف پذیری چسب شده و دمای تبدیل شیشه ای را تا حد چشمگیری کاهش می دهند.
- مواد پرکننده در چسب ها: مواد پرکننده در چسب ها ترکیباتی می‌باشند که باعث دگرگونی در ویژگی های مکانیکی چسب‌ها شده و وضعیت مکانیکی آن ها را بهبود می بخشند. به طور کلی مواد پر کننده مواد معدنی می باشند که جریان روان کننده چسب ها را با کاهش دادن میزان انقباض ها به هنگام سفت شدن تغییر می دهند. از جمله مواد معدنی پرکننده می توان به خاک رس، سیلیس ها، پودر های آلومینیومی و... اشاره کرد.
- مواد جفت کننده در چسب ها: بعضی وقتا مواد پلیمری با مواد معدنی پیوند لازم را ایجاد نمی کنند، در این هنگام مواد جفت کننده در صنعت چسب سازی وارد چرخه می شوند و به بهبود چسبندگی بین مواد معدنی و مواد پلیمری کمک می کنند.
عوامل جفت کننده در چسب ها را به طور کلی به سه دسته میتوان تقسیم نمود:
- مواد آلی مانند ایزوسیانات ها.
- مواد جفت کننده غیر آلی مانند سیلیکات ها.
- مواد جفت کننده آلی _ غیر مانند استرهای غیر آلی و تیتانات ها.
- رنگدانه ها: رنگدانه ها در واقع موادی هستند که باعث رنگ گرفتن انواع چسب ها می شوند و با ترکیبات شیمیایی بخصوصی تولید شده‌اند.
انواع چسب های صنعتی:
چسب های صنعتی بر حسب نوع مصرف و نیاز افراد به انواع مختلفی تقسیم می شوند، که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- چسب اکریلیک: چسب اکریلیک به چسب هایی گفته می شود که پلیمرهای آن به وسیله کاتالیزورها به تعلیق درآمده و تغییر شکل داده اند. ماده اصلی سازنده ی چسب های اکریلیک رزین های طبیعی و مصنوعی به همراه حلال الکل هستند و در آب حل نمی شود. این دسته از چسب های صنعتی اکریلیک را می توان به سه دسته چسب اکریلیک خمیری، چسب اکریلیک مایع و چسب اکریلیک نواری تقسیم بندی نمود.
- چسب حرارتی ( تفنگی): چسب های حرارتی یا تفنگی به چسب هایی گفته میشود که چسب جامد لوله‌ای درون بدنه ی پلاستیکی تفنگی شکلی قرار می‌گیرد و به وسیله المنت های تعبیه شده در این دستگاه ها ذوب شده و چسب از طریق سری فلزی آن خارج میشود. این مدل از چسب ها بسیار مناسب برای کار با فوم می باشند.
- چسب چوب: این دسته از چسب های صنعتی در صنایع مبلمان سازی و صنایع مرتبط با چوب کاربرد دارد. میزان چسبندگی چسب چوب به فشاری که بر روی اتصال وارد می شود نیز بستگی دارد. این چسب ها را می توان در رنگ های سفید و بی رنگ از بازار تهیه نمود.
- چسب آلاستومر: چسب صنعتی آلاستومر از ترکیب بنزین و کائوچو ساخته میشود و قابل استفاده برای هر سطحی به جز سطوح پلاستیکی می باشد. از این چسب ها معمولا در صنایع بزرگی همچون کشتی سازی و هواپیماسازی استفاده می شود.
- چسب آهن: از چسب آهن برای اتصال دادن قطعات فلزی استفاده می کنند، البته این چسب ها در مواردی همچون چسباندن پلاستیک نیز کاربرد دارند. برای چسبندگی بهترین چسب از دو لایه چسب بر روی سطح مورد نظر استفاده کنید.
- چسب های ماتیکی: چسب ماتیکی که به علت ظاهرش که شبیه ماتیک یا همان ژر لب می باشد، به این نام معروف شده است.این چسب ها قدرت چسبندگی قابل توجهی ندارد و تنها برای چسباندن قطعات کاغذ مناسب می باشند.
- چسب های غیر هوازی: این دسته از چسب ها همانطور که از نامشان پیدا است در شرایطی کار می‌کنند که هوا وجود نداشته باشد و در مواردی مانند: متصل نمودن شیشه ها، چوب، پلاستیک و... کاربرد دارند.
چسب اپوکسی: چسب اپوکسی که در پنجاه سال اخیر بسیار مورد توجه و استقبال واقع شده، از ترکیب رزین اپوکسی، انواع فلزات، سرامیک و سایر مواد افزودنی ساخته می شود. دو جزء اصلی ساختار چسب های اپوکسی را می توان رزین و هاردنر دانست. از ویژگی های قابل توجه چسب های اپوکسی می توان به قدرت تحمل فشار بالای بارهای مصالح ساختمانی و همچنین مقاوم بودن در محیط های شیمیایی اشاره نمود. بیشترین کاربرد چسب های اپوکسی در ساختمان سازی و همچنین ترمیم فلزات و... می باشد.
مزایای چسب های اپوکسی
پس از خشک شدن حجم چسب کاهش می‌یابد.
مقاوم بودن در برابر عوامل فرسایشی.
گزینه مناسب برای عایق نمودن کابل های برق و سایر کابل ها.
چسب اپوکسی از قابلیت سنباده زنی، تراشکاری و برشکاری و... برخوردار است.
مقاوم بودن در برابر انواع خوردگی ها.
بدون انتشار گاز در زمان خشک شدن.
چسب اپوکسی قابلیت استفاده در بین فلزات را دارد.
سریع عمل نمودن چسب اپوکسی در مقایسه با بست های مکانیکی.
قیمت مناسب و ارزانتر بودن در قیاس با سایر چسب ها.
در فرآیند تولید چسب اپوکسی از مواد سمی به هیچ عنوان استفاده نمی شود.
قابلیت چسبندگی فوق العاده.
9. چسب سیانواکریلات: از جمله چسب هایی است که هم در مصارف خانگی و هم در مصارف صنعتی کاربرد دارد میتوان به چسب سیانواکریلات اشاره نمود. Cyanoacrylate که به اختصار آن را با حروف انگلیسی CA نشان می دهند و در نظر عموم مردم به عنوان چسب فوری نیز شناخته میشود. مونومرها جزو مواد اصلی و پایه تشکیل دهنده چسب های سیانواکریلات می باشند و به گونه ای تولید شده‌اند که در زمان اتصال سطح مورد نظر باید مقداری رطوبت داشته باشد تا اتصال صورت بگیرد. در صورت عدم وجود رطوبت اتصالی رخ نخواهد داد. این چسب از جمله چسب های صنعتی می باشد که در بسیاری از زمینه ها از جمله اتصال انواع فلزات، وسایل پلاستیکی، سنگ، چوب، کاشی و... کاربرد دارد. لازم به ذکر است که پس از باز نمودن درب چسب های سیانواکریلات حتماً باید آن ها را در مدت زمان سی روز مورد استفاده قرار دهید وگرنه خشک خواهند شد.
ویژگی های چسب های سیانوآکریلات
- کاربرد آسان چسب های سیانواکریلات: در استفاده از چسب های سیانواکریلات نیاز به مخلوط کردن آن با مواد دیگر نیست و دقت زیادی هم در هنگام کار لازم ندارد.
- مقرون به صرفه بودن چسب های سیانواکریلات: یک قطره از چسب های سیانواکریلات به قدری چسبندگی دارند که می توانند سطحی به مقدار ۲۵ میلی متر مربع را پوشش دهند و به علت کارایی و قدرت هر قطره از آن بهتر است بر روی سطح مورد نظر به صورت نازک مالیده شود.
- چسبندگی سریع: سرعت چسبندگی چسب های سیانواکریلات در مقایسه با چسب های دیگر بسیار قابل توجه و چشمگیر است و تنها با گذشت چند لحظه چسب بر روی سطح مورد نظر خشک می شود.
- استحکام بالای چسب های سیانواکریلات: به علت پیوند های قدرتمندی که در این گونه از چسب ها وجود دارد، سطوح با قدرت زیادی به هم پیوند می خورند و متصل می شوند.
- قابلیت استفاده از چسب های سیانوآکریلات بر روی انواع سطوح: از چسب های سیانواکریلات می توان بر روی سطوح مختلف از جمله چوب، شیشه، سرامیک، کاشی و...استفاده نمود.
ویژگی های چسب های پلی اورتان
- قدرت چسبندگی بالای مصالح به یکدیگر.
- مقاوم بودن در برابر رطوبت.
- مقاومت بالا در برابر نور و حرارت.
- رنگ پذیر بودن.
- انعطاف پذیری بالا.
- زمان گیرایی تنظیم شده.
- به هیچ عنوان نرم یا وارفته نمی شود.
- فرسودگی پایین.
- قابلیت استفاده در مخازن آب آشامیدنی و مقاوم بودن در برابر آب شور.
- مناسب برای کار های عایق بندی.
سخن آخر:
تا به اینجا با بسیاری از انواع چسب های صنعتی و کاربردشان آشنا شدیم، حال نوبت شما بزرگواران است که با توجه به نیاز خود از بین چسب های معرفی شده چسبی را که بیشتر از سایر چسب ها به کارتان می آید و مرتبط با نیازتان است را انتخاب کنید.
