بیماری شقاق فیشر از شایع ترین بیماری های ناحیه مقعدی است که هر گروه سنی از نوزادان تا کهنسالان را درگیر میکند و در مردان و زنان شایع است. شقاق بیماری به شدت دردناک و آزار دهنده ای است که باعث سوزش شدید ناحیه مقعد میشود. بر طبق آمار حداقل حداقل 2 نفر از هر 3 نفر به این بیماری مبتلا هستند. در ادامه مفصلاً به بررسی این بیماری علت ها، عوارض و روشهای درمان آن می‌پردازیم:
شقاق چیست؟
شقاق یا همان بیماری فیشر زخم، ترک یا بریدگی عمیقی است که در لبه خارجی مقعد روی عضله اسفنکتر مقعدی ایجاد می شود. وقتی فشار و اسپاسم در عضله مقعد شدت می یابد، یک بریدگی عمیق در عضله ایجاد شده که به شدت دردناک است و به سختی ترمیم میشود. بنابراین انجام جراحی در این موارد الزامی است. بهترین راه برای درمان قطعی و سرپایی که عوارض جراحی را نیز نداشته باشد، لیزر شقاق است.
انواع شقاق مقعدی
این بیماری بسته به شدت علائم به دو نوع حاد و مزمن و میزان پیشرفت عارضه به دو نوع زیر تقسیم میشود :
- شقاق حاد: وقتی کمتر از دو هفته از شروع بیماری گذشته، شقاق از نوع حاد خواهد بود. در این حالت علائم بیماری شدید است ولی عمق زخم کمتر و معمولاً زخم فیشر در پوشش سلولی مقعد و یا پوست آن ایجاد میشود.
- شقاق مزمن: وقتی شقاق مزمن است. علائم بیماری شدیدتر و عمق زخم بیشتر است. وقتی بیشتر از دو هفته از شروع بیماری گذشته فیشر از نوع مزمن خواهد بود.
علائم
بسته به اینکه به کدام نوع از این بیماری مبتلا هستید، علائم بیماری نیز متفاوت خواهد بود. مهمترین علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:
- درد مقعد که معمولاً با دفع مدفوع شدت می گیرد.
- خونریزی یا مشاهده خون در مدفوع
- سوزش و خارش مقعد
- مشاهده زخم طولی در لبه مقعد
- التهاب و قرمزی مقعد
علت
هر عاملی که فشار زیادی را به مقعد وارد کند، می‌تواند علت شقاق باشد. در واقع اسپاسم و فشار شدید در عضله علت شقاق است.
از مهمترین علل شایع این بیماری می توانیم از این موارد یاد کنیم.
- یبوست یا اسهال مزمن
- بارداری و زایمان
- رابطه جنسی مقعدی
- کم تحرکی
- چاقی
- ابتلا به بیماری‌هایی مانند سندروم روده تحریک پذیر
- جابجایی شی سنگین
- نشستن طولانی مدت در طول روز
عوارض شقاق
شقاق عوارض جدی و خطرناک ایجاد نمی کند. با این حال باید به سرعت درمان شود، در غیر این صورت می تواند روند زندگی عادی را با مشکل مواجه کند. درمان نکردن شقاق در طولانی مدت باعث میشود، عمق زخم بیشتر شده و بعد از مدتی درد و خونریزی شدت یافته و حتی احتمال کم خونی یا آنمی وجود دارد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که هر یک از علائم بیماری شقاق مثل درد، سوزش و یا خارش را احساس کرده‌اید، لازم است با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر علائمی مثل خونریزی دارید، لازم است در اولین فرصت با پزشک مشورت کنید. در نظر داشته باشید، خونریزی مقعدی همیشه به بیماری های خوش خیم مثل شقاق و بواسیر مرتبط نیست و می تواند در اثر بیماری های خطرناک ایجاد شده باشد. بنابراین باید جهت تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.
درمان شقاق
خوشبختانه شقاق بیماری خوش خیم است که درمان قطعی داشته و روشهای مختلفی برای درمان و از بین بردن آن وجود دارد. شقاق بیماری کشنده نیست، ولی می تواند روند عادی زندگی را با اختلال مواجه کند. پس نباید در درمان آن تعلل کنید.
در ادامه به بررسی روش های درمان شقاق ترتیب اولویت می پردازیم:
درمان شقاق با لیزر
بهترین روش قطعی، سریع و سرپایی برای درمان شقاق لیزر درمانی است. پزشک با لیزر برشی را در عضله مقعد ایجاد میکند تا با رفع اسپاسم عضله به درمان قطعی آن کمک کند. برای درمان با این روش کافی است که کلینیک پزشک مراجعه کنید، تا بدون نیاز به بیهوشی بیماری خود را درمان کنید. از مزایای لیزر درمانی می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- درمان سرپایی بدون نیاز به بستری در بیمارستان
- بدون درد و بدون خونریزی
- درمان قطعی با یک جلسه لیزر
- تسکین سریع علائم و کاهش فوری درد
- دوره نقاهت کوتاه
- بدون نیاز به تعویض پانسمان ها
- صرف زمان و هزینه ی کمتر
عمل جراحی شقاق
جراحی شقاق در بیمارستان و تحت بیهوشی کامل انجام میشود. روش های مختلفی برای جراحی شقاق وجود دارد. گزینه های مختلف جراحی عبارتند از،
- اسفنکتروتومی : یکی از قدیمی ترین روش های جراحی شقاق است. در این روش جراح قسمتی از عضله مقعدی را قطع میکند. جراح نیاز به مهارت ویژه‌ای دارد. زیرا در غیر اینصورت احتمال آسیب دیدن مقعد و بی اختیاری در کنترل مدفوع وجود وجود دارد.
- فیشرکتومی : روش برش عمیق در عضله مقعد ایجاد میشود. این روش به جهت رفع اسپاسم عضله انجام شده و نسبت به دیگر روشهای جراحی ریسکی کمتری برای بی‌اختیاری دارد. زمانی که احتمال آسیب مقعد و یا خطر بی اختیاری برای بیمار وجود دارد، پزشک این روش جراحی را تجویز می کند.
درمان خانگی شقاق
اولین خط درمان برای رفع شقاق با روش های درمان خانگی است. معمولاً در ابتدا به بیماران توصیه میشود، با مصرف دارو یا مراقبت های خانگی بیماری خود را کنترل کنند. در صورتی که این روشها بعد از 2 هفته شقاق را درمان نکند، بیماران باید برای جراحی آماده شوند.
از طرفی در برخی مواقع با انجام این درمان های خانگی می‌توان به کاهش درد و سوزش و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کرد. از روش های خانگی درمان بیماری شقاق می توان به این موارد اشاره کرد.
- مصرف فیبر؛ مصرف فیبر به میزان کافی می‌تواند با نرم کردن مدفوع و افزایش حجم آن به درمان این بیماری کمک کند. برای دریافت فیبر باید در طول روز از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات به میزان کافی استفاده نمایید.
- مایعات : نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز می تواند مدفوع را نرم کرده و از یبوست جلوگیری کند. به جای آب میتوانید انواع نوشیدنی های فاقد کافئین را نیز جایگزین کنید.
- نشستن در آب گرم: گرما می تواند گردش خون در ناحیه مقعد را افزایش داده و به کاهش سریع درد کمک ویژه نمایند.
- کمپرس آب سرد: سرما می‌تواند در کاهش فوری درد موثر باشد. برای این منظور یخ را در یک حوله بپیچید، بر روی ناحیه مورد نظر بپیچید از تماس مستقیم یخ با پوست بپرهیزید.
