آرتروز زانو یکی از شایع ترین دلایل درد و محدودیت حرکتی زانو در افراد میانسال و سالمند است. از بین رفتن غضروف ها در سر مفاصل که مشخصه اصلی ابتلا به آرتروز است سبب ساییدگی استخوان ها بر روی هم و درد و کاهش دامنه حرکتی زانو می شود. این بیماری همچنین شایع ترین بیماری تخریبی در بین مفاصل بدن است.
آتروز زانو چیست؟
استئوآرتریت (آتروز) یکی از شایع‌ترین علل آرتریت (التهاب مفصل) است که میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان درگیر آن هستند.
آتروز زمانی رخ می‌دهد که غضروف مفصلی که بین انتهای دو استخوان قرار دارد و مانند یک بالش عمل می‌کند شروع به تخریب می‌کند اگر چه استئوآرتریت در هر مفصلی از بدن می‌تواند رخ دهد اما به طور شایع در مفصل زانو دیده می‌شود.
علائم استئوآرتریت معمولا قابل درمان هستند، اگرچه آسیب وارده به مفصل غیر قابل برگشت است.
علائم آرتروز زانو :
علائم آرتروز اغلب به آهستگی پیشرفت می‌کند و به مرور زمان بدتر می‌شود. علائم و نشانه‌های این بیماری شامل موارد ذیل است:
- درد: مفصل مبتلا ممکن است در حین حرکت یا بعد آن دچار آسیب شود و متعاقب آن دچار درد شود.
- خشکی مفصل: خشکی مفصل ممکن است در زمان بیدار شدن یا بعد از یک دوره استراحت بیشتر نمایان شود.
- حساسیت در لمس: یک فشار کم به مفصل یا نزدیک آن ایجاد درد در بیمار می‌کند.
- کاهش انعطاف پذیری: شما ممکن است قادر نباشید مفصل خود را بطور کامل باز و بسته کنید.
- احساس صدای ناخوشایند: شما ممکن است یک صدای ناخوشایند در حرکت زانو احساس کنید یا این صدا را بشنوید.
- تورم: ممکن است در اثر التهاب بافت‌های نرم اطراف مفصل، تورم ایجاد شود.
علل به وجود آمدن آرتروز:
آرتروز زمانی رخ می‌دهد که غضروف بین دو انتهای استخوان، دچار آسیب و تخریب تدریجی می‌شود. غضروف یک بافت نرم است که باعث تسهیل حرکت مفاصل می‌شود.
زمانی که غضروف بطور کامل از بین می‌رود دو انتهای استخوانی روی هم ساییده می‌شوند. در آرتروز نه تنها غضروف بلکه کل مفصل زانو متاثر می‌شود. این بیماری باعث تغییر در استخوان و تخریب بافت‌های اطراف زانو می‌شود که نقش نگهداری از مفصل زانو را به عهده دارند.
عواملی که باعث افزایش ریسک ابتلا شما به آرتروز می‌شود:
- سن: آرتروز با افزایش سن افزایش میابد.
- جنس: این بیماری در زنان بیشتر دیده می‌شود گرچه علت آن مشخص نیست.
-
چاقی: اضافه وزن از چند طریق باعث می‌شود ریسک ابتلا به آرتروز افزایش یابد و هرچه وزن شما بیشتر باشد این ریسک بیشتر می‌شود.
افزایش وزن یک فشار اضافی به مفاصل تحمل کننده وزن مثل زانو و لگن وارد می‌کند. بافت چربی تولید پروتئین‌هایی می‌کند که می‌تواند یک التهاب مضر در اطراف مفصل ایجاد کند. - آسیب‌های مفصلی: آسیب‌هایی که هنگام بازی‌های ورزشی یا در اثر تصادف ایجاد می‌شود می‌تواند ریسک ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. حتی آسیب‌هایی که در طول سالیان دور اتفاق افتاده و به نظر بهبود یافته، می‌تواند باعث افزایش ریسک شود.
- فشارهای مکرر بر مفصل زانو: اگر کار یا ورزش شما باعث یک استرس و فشار مکرر بر مفصل می‌شود، آن مفصل ممکن است دچار آرتروز شود.
- ژنتیک: بعضی از افراد بصورت ژنتیک بیشتر مستعد آرتروز هستند.
- تغییر شکل‌های استخوانی: بعضی از افراد بصورت مادرزادی با تغییر شکل مفصل یا نقص غضروفی بدنیا می‌آیند.
- بیماری متابولیک: این شامل دیابت و شرایطی است که در آن بدن شما بیش از حد، آهن ذخیره دارد. (همو کرو ماتوزیس)
نحوه تشخیص آرتروز زانو:
در طول معاینه فیزیکی پزشک مفصل زانوی شما را از نظر حساسیت تورم قرمزی پوست و انعطاف پذیری بررسی می‌کند و جهت اطمینان موارد زیر را درخواست می‌کند:
تصویر برداری:
- تصویر X-Ray: غضروف در گرافی ساده نشان داده نمی‌شود اما از دست دادن غضروف باعث کاهش فضای مفصلی بین استخوان می‌شود که در گرافی مشخص است. همینطور می‌تواند خارهای استخوانی اطراف مفصل را نشان دهد.
- ام‌آر‌آی (MRI): تصاویر با کیفیت از استخوان و بافت‌های نرم مثل غضروف نشان می‌دهد. بطور روتین در آرتروز درخواست نمی‌شود ولی در موارد خاص اطلاعات آن کمک کننده است.
تست‌های آزمایشگاهی:
- تست‌های خونی: اگر چه هیچ تست خونی برای آرتروز وجود ندارد ولی بعضی تست‌های خاص مانند تست‌های مربوط به آرتریت روماتوئید، به رد سایر علل کمک می‌کند.
- آنالیز مایع مفصلی: ممکن است پزشک بوسیله یک سوزن مایع مفصلی را خارج کند و آن را به آزمایشگاه برای بررسی التهاب بفرستد. جواب آزمایش بعضی علل درد زانو مثل نقرص یا عفونت را مشخص می‌کند.
درمان آرتروز زانو
آرتروز برگشت پذیر نیست اما درمان اولا از پیشرفت جلوگیری می‌کند ثانیا درد شما کاهش میابد و کمک می‌کند تا شما تحرک بهتری داشته باشید.
داروها:
- استامینوفن در موارد خفیف می‌تواند درد شما را کاهش دهد اما باید توجه داشت دریافت بیش از حد آن می‌تواند به کلیه شما آسیب بزند.
- داروهای ضد التهاب ضد استروئید که معروف‌ترین آنها ایبوبروفن است. این داروها زمانی که در دوز یا مقدار لازم تجویز می‌شوند درد شما را کاهش می‌دهند.
این دسته از داروها می‌توانند ناراحتی معده، مشکلات قلبی عروقی، خونریزی، کبد و کلیه ایجاد کنند و حتما باید توسط پزشک در دوز معین تجویز شود. ترکیبات این داروها بصورت ژل نیز موجود است که عوارض کمتری دارند. - بعضی از داروهای ضد افسردگی ثابت شده که در درد مزمن ناشی از آرتروز می‌توانند موثر باشند.
فیزیوتراپی:
همکار فیزیوتراپیست تمریناتی که باعث می‌شوند قدرت عضلات اطراف مفصل و انعطاف‌پذیری آن افزایش یابد به شما آموزش می‌دهند.
یک ورزش کم فشار و منظم مثل شنا و پیاده روی که خودتان انجام می‌دهید می‌تواند بسیار موثر باشد.
در فعالیت‌های روزمره کارهایی که باعث فشار مضاعف بر مفصل زانو می‌شوند (مثل: چهار زانو نشستن) باید اصلاح شوند. هدف‌های اصلی فیزیوتراپی برای آرتروز زانو به شرح زیر هستند:
- کاهش درد و التهاب زانو
- عادی کردن دامنه حرکتی مفصل زانو
- تقویت زانو به خصوص ماهیچه چهار سر ران و عضله عقب ران
- تقویت اندام‌های تحتانی مثل مفصل ران، زانوها و عضلات لگن خاصره
- بهبود موقعیت و عملکرد کاسه زانو
- عادی کردن طول عضلات
- بهبود چالاکی، تعادل و احساس فرد
- بهبود تکنیک، نحوه راه رفتن و بلند شدن فرد از روی زمین
تزریق‌ها:
- تزریق کورتیکواستروئید: در موارد درد شدید با صلاح دید متخصص درد کورتیکواستروئید به داخل مفصل شما تزریق می‌شود که می‌تواند سریعا درد را کاهش دهد. این تزریق نباید به فواصل کم انجام شود.
- تزریق هیالورونیک اسید: یک ترکیب مشابه با آنچه در مفصل شما در حالت طبیعی وجود دارد. این محلول توسط پزشک در داخل مفصل تزریق می‌شود و می‌تواند مانند یک بالشتک بین دوچر استخوان عمل کند و درد شما کاهش یابد.
- تزریق prp و ارتوکین: اینها فراورده‌هایی هستند که از بدن خود شما گرفته می‌شوند. نمونه خون از شما گرفته می‌شود و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه در طی یکسری اقدامات فراورده‌ای تولید می‌شود که غلظت بالایی از موارد ضد التهابی و فاکتورهای رشد و ترمیم دارد. این ماده توسط پزشک با هدایت سونوگرافی به داخل مفصل شما تزریق می‌شود. این فراورده‌ها به توقف تخریب مفصلی و ترمیم آن کمک می‌کنند.
رادیوفرکوئنسی: در مواردی که بیمار آرتروز بسیار پیشرفته دارد و درمانهای متداول جواب نداده‌اند و از سویی بدلیل بیماری‌های همراه مثل مشکلات قلبی قادر به تحمل عمل جراحی باز نیستند. از این روش استفاده می‌شود.
در این روش اعصاب زانو تحت امواج رادیوفرکوئنسی قرار می‌گیرند. این امواج انتقال پیام درد به مغز و احساس آن را دچار اختلال می‌کنند و بیمار درد کمتری احساس می‌کند.
تعویض مفصل زانو: خط آخر درمان در آرتروز زانو تعویض مفصل است. در این روش یک مفصل مصنوعی جاگزین مفصل تخریب شده می‌شود. با توجه به عمر محدود این مفصل مصنوعی معمولا و ترجیحا در سنین بالا از این روش استفاده می‌کنند.
قابل ذکر است انجام هر کدام از روش‌های درمانی فوق جهت درمان آرتروز زانو نیاز به تخصص، تجربه و امکانات کامل است و در صورت انجام اشتباه ممکن است درد یا مشکلات حرکتی بیمار بیشتر شود.
به همین دلیل ما در کلینیک درد راد ماهرترین و باتجربه‌ترین متخصصان درد کشور را در کنار مدرن‌ترین و مجهزترین امکانات لازم جهت انجام هرگونه جراحی تزریق زانو ، در یک محیط آرام گرد هم آورده‌ایم. امیدواریم که بتوانیم در جهت کمک به رسانی به بیماران بهترین خدمات را ارائه دهیم.
شما می‌توانید در طریق آدرس و شماره زیر با کلینیک درد راد تماس بگیرید.
شماره: 88882424-021
آدرس: تهران، نرسیده به میرداماد، خیابان قبادیان غربی، پلاک 9، طبقه اول
