آداب و رسوم عروسی یزدی‌ها به روایت افسانه ها
ازدواج، یکی از بنیادی‌ترین و زیباترین مراسم‌های زندگی هر انسان است که در هر فرهنگ و اقلیم، رنگ و بویی خاص به خود می‌گیرد. در ایران، به‌ویژه در استان یزد، سنت های عروسی با تأثیرات فرهنگی و اجتماعی غنی، با روح تاریخ و عرفان جامعه پیوند خورده است. یزد با معماری منحصر به فرد، آداب و رسوم خاص و مردم مهمان‌نوازش، به عنوان مرکزی فرهنگی شناخته می‌شود که هر یک از مراحل عروسی در آن، نمادی از عشق، احترام و پیوستگی خانواده‌ها است.
از مراسم بله‌برون و حنابندان تا جشن بزرگ عروسی و آداب مخصوص به هر یک از این مراحل، هر کدام داستانی برای گفتن دارند. در این مقاله از سایت سوربان به بررسی عمیق‌تری از آداب و رسوم عروسی در یزد می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم تا زیبایی‌های این سنت‌های دیرینه را به تصویر بکشیم.
آداب و رسوم عروسی در یزد
- مرحله آشنایی و خواستگاری
آغاز مراحل ازدواج در یزد، مانند خیلی از دیگر شهر های ایران، با آشنایی اولیه شروع می‌شود. در صورتی که داماد خود عروس را پسندیده باشد، او ابتدا عروس خانم را به خانواده خود معرفی میکند و سپس مادر یا خواهر داماد برای آشنایی بیشتر به منزل عروس خانم می‌روند.
در صورتی که داماد هیچ فرد خاصی را مد نظر نداشته باشد، خانواده داماد به جستجو برای یافتن دختر مناسبی پرداخته و جلسه اولیه آشنایی میان دو خانواده برگزار می‌شود.
در صورت رسیدن به توافقات اولیه، جلسه خواستگاری رسمی برگزار می‌شود. در این مراسم، خانواده های عروس و داماد به همراه بزرگان فامیل در منزل عروس خانم گرد هم آمده و تاریخ عقد، مهریه، مراسم عروسی و سایر جزئیات مربوط به زندگی مشترک را مشخص می‌کنند. یکی از آداب جالب و خاص یزدی‌ها، خرید هدیه برای عروس توسط داماد است که معمولاً شامل طلا، کیف، کفش یا پارچه می‌شود.
جالب‌تر این که در بسیاری از خانواده‌های یزدی، هدایای اضافی برای اعضای خانواده عروس نیز خریداری می‌شود. همچنین، چند روز بعد از خواستگاری، اقوام درجه یک عروس به منزل داماد می‌روند تا تبریک های خود را به همراه کله قند، گل، پارچه و هدایای دیگر به آن‌ها برسانند.
برگزاری عقد و عروسی در یزد
بعد از مشخص کردن تاریخ عقد در جلسه خواستگاری، عروس و داماد شروع به آماده کردن تدارکات مراسم خود می‌کنند. در یزد، اگر مراسم عقد و عروسی به صورت جداگانه برگزار شود، طبق سنت های رایج، هزینه برگزاری مراسم عقد بر عهده خانواده عروس است، در حالی که داماد مسئول پرداخت هزینه‌های جانبی مانند آرایشگاه عروس می‌باشد. جهیزیه نیز عمدتاً توسط خانواده عروس تهیه می‌شود و داماد به خرید برخی وسایل ضروری مانند یخچال، تلویزیون و سایر وسایل زندگی می پردازد.
در صورتی که مراسم عقد در سالن عقد برگزار نشود، سفره عقد در منزل عروس برپا می‌شود. این سفره یکی از زیباترین و نمادین ترین سفره‌های عقد در کشور است که شامل خوراکی‌هایی مانند تخم مرغ، نبات، قرآن مجید، کاسه نبات، نقل و نبات، نان و پنیر، کاسه فندق و بادام، گل، میوه، عسل و نان است. هر کدام از این وسایل نمادهایی از خوشبختی، پول، سلامت و آرامش برای زندگی مشترک هستند.
- رسم قند ساییدن و سوزن دوزی در عروسی های یزدی
یکی از رسوم جالب و سنتی که هنوز در بسیاری از عقد و عروسی های یزدی برگزار می‌شود، مراسم قند ساییدن و سوزن دوزی است. در این مراسم، یک پارچه توری سفید توسط دختران دم بخت بر سر عروس و داماد قرار داده می‌شود، سپس یک دختر قند را بر روی این پارچه می‌ساید و دختر دیگر سوزن و پارچه سفید را در دست گرفته و اشعاری همچون “می‌سابم، می‌سابم، می‌دوزم، می‌دوزم” را می‌خواند.
این مراسم با خواندن اشعار سنتی به مهر و محبت میان عروس و داماد افزوده می‌شود. در ادامه، نام سایر زوج‌های جوان نیز در این مراسم آورده می شود.
- جشن عقد
پس از خواندن خطبه عقد، مراسم جشن و پذیرایی از مهمانان آغاز می‌شود. در آداب و رسوم یزدی‌ها، معمولاً از قندهای ساییده‌شده در گلاب ریخته و به عنوان شربت به مهمانان داده می‌شود تا کام همه شیرین شود. یکی از رسوم جالب دیگر این است که یکی از اقوام عروس ظرف آبی به همراه مقداری پول به مراسم می‌آورد و داماد در آن پول می‌ریزد. سپس این آب در راهرو یا حیاط خانه ریخته می‌شود و پول‌ها به عنوان شگون به مهمانان داده می شود.
مراسم عروسی در یزد
در یزد، مانند بسیاری از شهرهای دیگر، ممکن است مراسم عقد و عروسی به صورت جداگانه برگزار شود. در صورت برگزاری این مراسم‌ها جداگانه، معمولاً چند روز قبل از مراسم عروسی، عروس و داماد برای خرید و آماده‌سازی مراسم به همراه خانواده‌های خود به بازار می‌روند. طبق سنت‌های یزدی، تا یک هفته قبل از مراسم، عروس جهیزیه خود را در خانه داماد می‌چیند و سه روز قبل از عروسی اصلی در تالار عروسی یا باغ تالار عروسی یک جشن کوچک در خانه داماد برگزار می‌شود که در آن فقط خانم‌ها حضور دارند و بیشتر به آشنایی با یکدیگر می‌پردازند.
در روز عروسی، جشن بزرگی با حضور آقایان و خانم‌ها به طور جداگانه برگزار می‌شود و در پایان مراسم، مهمانان همراه با عروس و داماد تا خانه بخت همراهی می‌کنند. در نزدیکی خانه، پدر داماد و داماد هر کدام هدیه‌ای به عنوان شگون به عروس می‌دهند و سپس پدر عروس مراسم پاانداز را برگزار میکند. در نهایت، عروس و داماد به خانه خود می‌روند و مهمانان از آن‌ها خداحافظی می‌کنند.
- پا تختی و زندگی ساده یزدی ها
چند روز بعد از مراسم عروسی، مراسم پاتختی در منزل داماد برگزار می‌شود که در آن مهمانان هدایای نقدی و غیرنقدی خود را به عروس و داماد تقدیم می‌کنند. برخلاف بسیاری از شهرهای دیگر که در مراسم‌های عروسی به تجملات و چشم و هم‌چشمی‌ها توجه زیادی می‌شود، زوج‌های یزدی علاقه‌ای به تجملات ندارند و زندگی مشترک خود را با سادگی و عشق شروع می‌کنند. در واقع، آداب و رسوم عروسی در یزد بیشتر بر عشق و محبت، اصالت خانواده و اهمیت ارتباطات انسانی تأکید دارند.
کلام آخر
در پایان، می‌توان گفت که آداب و رسوم عروسی در یزد نه تنها نشانه‌ای از غنای فرهنگی و تاریخی این منطقه است، بلکه گواهی بر زنده‌بودن سنت‌ها و ارزش های انسانی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. هر مرحله از مراسم ازدواج، از پیش‌نوازی‌ها و بله‌برون‌ها گرفته تا جشن‌های رنگارنگ عروسی، نمادی از عشق، همبستگی و احترام عمیق به خانواده و جامعه است.
این سنت‌ها با ظرافت و زیبایی، روح یزدی‌ها را به تصویر می‌کشند و فرصتی را فراهم می‌آورند تا خانواده‌ها و دوستان در کنار یکدیگر جشن بگیرند و لحظات شاد را به اشتراک بگذارند. آداب عروسی یزد، با تمام زیبایی و عمق معانی‌اش، ما را به یاد می‌آورد که عشق و اتحاد، بی‌زمان و فرامرزی است. به امید آنکه این سنت‌ها همواره به حیات خود ادامه دهند و چراغی روشن برای نسل‌های آینده باشند.
